Περί φόβου και σεβασμού…

«Δεν φοβάσαι τη φωτιά;» Πόσες φορές δεν έχουμε δεχτεί αυτή την ερώτηση; Όποιος δεν φοβάται, είναι επικίνδυνος. Ο φόβος είναι καλός σύμβουλος, όταν συνδυάζεται με γνώση και εμπειρία. Κι όταν διαθέτεις και τον εξοπλισμό που χρειάζεσαι για να παράξεις το έργο σου με ασφάλεια (καθόλου δεδομένο για μια ανεξάρτητη εθελοντική ομάδα), τότε αυτό το (εθελοντικό) έργο μπορεί να είναι πολύ σημαντικό, ακόμα κι απέναντι στη δύσκολη φωτιά, ακόμα κι απέναντι στη μεγαπυρκαγιά. Γιατί το κάνεις με όλη σου την καρδιά. Το κάνεις γιατί θέλεις να το κάνεις, για τα «πιστεύω» και τις αξίες σου, όχι για τα λεφτά, για τη στολή, για τα like, τις φωτογραφίες ή για να βγεις στην τηλεόραση.

Ειδικά στις ακραίες καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε φέτος, με τον ενισχυτικό παράγοντα της κλιματικής αλλαγής να μην επιδέχεται αμφισβήτησης, πρέπει να φοβάσαι. Το σπάνιο, το απρόβλεπτο, αυτό που μπορεί να μην έχεις ξανασυναντήσει, καραδοκούν. Οι λειτουργίες της φύσης έχουν αλλάξει και υπεύθυνος για αυτό είναι ο άνθρωπος. Αυτό το oν που θέλει να αποκαλείται λογικό αλλά φέρεται στη φύση, στο ίδιο του το σπίτι, τόσο παράλογα. Κι όταν τα αποτελέσματα των πράξεών του έχουν καταστροφικές συνέπειες, ακόμα και τότε, αρέσκεται να αποποιείται των ευθυνών του μιλώντας για «τη φύση που εκδικείται» και για τους (πάντα) απρόσωπους εμπρηστές με τα υποχθόνια κίνητρα.

Ναι, οι καταστάσεις είναι ακραίες. Η ακραία ξηρασία, λόγω κλιματικής αλλαγής (την οποία όποιος αμφισβητεί απλά αποδεικνύει την άγνοιά του), έχει κάνει τα δέντρα να ξεραίνονται, να πεθαίνουν και να είναι εκρηκτικά εύφλεκτα. Όμως ως εθελοντής, έχεις ένα πλεονέκτημα. Το κάνεις γιατί θέλεις να το κάνεις. Το κάνεις γιατί το αγαπάς και το κάνεις όλο τον χρόνο. Γι’ αυτό το κάνεις όσο πιο καλά μπορείς. Διαβάζεις διαρκώς, επιζητάς τη γνώση, προσπαθείς να βελτιώνεσαι συνέχεια, να μαθαίνεις, να είσαι σκληρός κριτής του εαυτού σου (και της εθελοντικής ομάδας σου). Δεν σε νοιάζει το εύκολο, το επιφανειακό, η «τούφα». Δεν σε νοιάζουν η προβολή, τα εύσημα, οι παρελάσεις. Προσπαθείς να χτίζεις τις γνώσεις και την εμπειρία σου. Τις τακτικές και τη συνεργασία σου με τους υπόλοιπους συνάδελφους εθελοντές, της ομάδας σου ή και εκτός αυτής. Κι ας είναι 30-40 ετών τα οχήματά σου, κι ας είναι σκουριασμένα και σκονισμένα. Εσύ ξέρεις ότι αυτό συμβαίνει γιατί «οργώνουν» συνέχεια τους δασικούς δρόμους, επιτελώντας το έργο τους και δεν κάθονται, πεντακάθαρα κι απαστράπτοντα, σε μια πλατεία, για τα μάτια του κόσμου.  «Μα είναι όλοι εθελοντές;» σε ρωτούν. Στην ΕΔΝΥ είναι. Αλλού ίσως όχι αλλά δεν μας αφορά, δεν μας ενδιαφέρει.

Αλλά φοβάσαι τελικά; Είπαμε, όχι, δεν φοβάσαι τη φύση. Τη φύση τη σέβεσαι. Σέβεσαι, την ομορφιά, τη δύναμη, τη σοφία και την απλότητά της. Σέβεσαι τις αρχές με τις οποίες αυτή λειτουργεί κι ας είναι μερικές φορές ωμές και άκαρδες. Σέβεσαι τα φυσικά φαινόμενα και τη δυνατότητά τους να μας θυμίζουν ταπεινοφροσύνη. Η φωτιά είναι απλώς ένα φυσικό φαινόμενο. Μπορεί να σε ζεστάνει, να σε χαλαρώσει και να σε ηρεμήσει τον χειμώνα. Μπορεί και να βρυχηθεί, να σε απειλήσει, να σε καταστρέψει το καλοκαίρι. Πρέπει να τη σεβαστείς. Να προετοιμαστείς. Εσύ και οι γύρω σου…

Αυτοί οι γύρω σου, που ξέχασαν ότι είναι κομμάτι της φύσης. Αυτοί που δεν σεβάστηκαν τους απλούς κανόνες της και αυτούς των φυσικών φαινομένων. Αυτοί που δεν σεβάστηκαν τους απλούς κανόνες της φωτιάς. Αυτοί που θα ανατρέξουν στη δύσκολη ώρα τους σε εσένα, για να σώσεις το σπίτι τους ή και τη ζωή τους. Αυτοί που δεν κλάδεψαν τα κλαδιά του πεύκου ώστε να μην αγκαλιάζει τη στέγη του σπιτιού τους και δεν έκοψαν τα ξερά χόρτα από το οικόπεδό τους. Αυτοί που μια ζωή πετούσαν τα ξερά κλαδέματα έξω από τη μάντρα τους και τώρα σου ζητούν να πας εκεί, όπου συσσώρευσαν χρόνια καύσιμης ύλης, και να μπεις μπροστά στο μέτωπο. Αυτοί που έφτιαξαν έναν ιδιωτικό δρόμο και μια αυλόπορτα, ίσα να χωράει το ΙΧ τους, αλλά σου ζητούν να περάσεις με την 6-τονη υδροφόρα. Αυτοί που σου ζητούν να μπεις στην αποθήκη τους που καίγεται, αλλά δεν σου λένε (σκόπιμα) ότι είναι γεμάτη φιάλες υγραερίου. Αυτοί που σου ουρλιάζουν «πού ήσουν τόση ώρα», λες και αν μπορούσες δε θα έφτανες νωρίτερα. Αυτοί που θα σου πουν ότι δεν μπορείς να πάρεις τα πόδια σου, χωρίς να σκεφτούν ότι μπορεί να είσαι άγρυπνος τρία μερόνυχτα. Αυτοί που θα σου κλέψουν τον εξοπλισμό, θα σε διαβάλουν, θα σε κατηγορήσουν για διάφορα. Αυτοί, που ενώ δεν σου απαντούν ούτε στην «καλημέρα» έχουν το θράσος να σου ζητούν στήριξη όταν τα βρουν δύσκολα. Αυτοί, που τελικά δεν θα σεβαστούν ούτε εσένα, τον εθελοντή που έσπευσε να βοηθήσει αντί να αράξει σε μια παραλία ή να παρακολουθεί από την τηλεόραση.

Εσύ όμως θα σεβαστείς τον πόνο και την αγωνία τους. Θα σεβαστείς τον εκνευρισμό και τον πανικό τους και θα τα παραβλέψεις όλα αυτά. Δεν θα τα ξεχάσεις. Δεν μπορείς. Εθελοντής είσαι, αλλά και άνθρωπος. Έχεις συναισθήματα και αδυναμίες, όπως όλοι. Αλλά ξέρεις να σέβεσαι. Τη φύση, τον άνθρωπο, τον εαυτό σου. Γιατί τελικά, όλα στη ζωή, έχουν να κάνουν όχι με τον φόβο, αλλά με τον σεβασμό. Κι αυτό, να το έχουν καλά στο μυαλό τους όλοι όσοι θα έρθουν να μιλήσουν στον εθελοντή. Κυρίως οι κατέχοντες θέσεις, αλλά και κάθε άλλος. Γιατί υπάρχει και μια άλλη παράμετρος στον σεβασμό. Ο σεβασμός κερδίζεται και προσφέρεται… δεν απαιτείται και δεν έρχεται πακέτο με καμία θέση (πολύ περισσότερο αιρετού και ιδίως της τοπικής αυτοδιοίκησης). Τον σεβασμό μας κέρδισαν κάποιοι πιτσιρικάδες, που έφεραν από το πουθενά κρύο νερό, χυμούς και σάντουιτς. Τον σεβασμό μας κέρδισαν άγνωστοι που στην ώρα του κινδύνου άπλωσαν το χέρι τους για να μας βοηθήσουν. Τον σεβασμό μας κέρδισαν κάποιοι αστυνομικοί, που έκαναν πολλά περισσότερα από όσα ήταν καθήκον τους. Τον σεβασμό μας κέρδισαν κάποιοι που δώρισαν όσα μπορούσαν. Τον σεβασμό μας κέρδισαν κάποιοι που αναγνώρισαν τα λάθη τους, γιατί ουδείς αλάνθαστος. Τον σεβασμό μας κέρδισαν κάποιοι άνθρωποι, που σέβονται τη φύση και τον εαυτό τους.

Η φωτογραφία είναι από τις εθελοντικές επιχειρήσεις της ανεξάρτητης Εθελοντικής Δασοπροστασίας Νοτίου Υμηττού στο μέτωπο της ανατολικής Πάρνηθας. Εκεί που ο εξοπλισμός δεν ήταν δεδομένος και τα «πετρέλαια» μπήκαν (όπως πάντα) από την τσέπη μας. Εκεί που οι μέρες και οι νύχτες μπερδεύτηκαν σε ένα θολό εφιάλτη γεμάτο καπνούς και φλόγες. Εκεί που η φύση πρόσφερε στους ανθρώπους ένα μάθημα σεβασμού και ταπεινοφροσύνης. Κάποιοι θα το αντιληφθούν, θα σκύψουν το κεφάλι, θα κατανοήσουν το μάθημα και θα μοχθήσουν σκληρότερα. Άλλοι θα πανηγυρίσουν που δεν κάηκαν και (όλα) τα μπετά. Κάποιοι άλλοι ακόμη, θα βρίσουν, θα κατηγορήσουν, θα αποποιηθούν των ευθυνών τους. Και κάποιοι, ίσως οι χειρότεροι, θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν την καταστροφή. Ίσως τελικά, η απάντηση θα έπρεπε να είναι «Ναι, φοβάμαι». Όχι τη φωτιά αλλά εμάς τους ανθρώπους, που θα καταφύγουμε σε οτιδήποτε άλλο εκτός από το να αναγνωρίσουμε την ευθύνη μας. Όχι τη γενική, την αόριστη και απρόσωπη ευθύνη. Ο κάθε ένας από εμάς, την ευθύνη που του αναλογεί, γιατί αναλογεί ευθύνη σε όλους μας. Ακόμα και σε εμάς, τους εθελοντές της ΕΔΝΥ, που ακόμα ψάχνουμε λεφτά για «πετρέλαια»…

Αν σκέφτεσαι ότι ίσως μπορείς να βοηθήσεις, η απάντηση είναι ΝΑΙ, μπορείς. Ανεξαρτήτως ηλικίας, σωματικών δυνατοτήτων ή προσωπικών περιορισμών. Δεν χρειάζεται καν να βρεθείς αντιμέτωπος με τη φωτιά (στην πραγματικότητα μπορείς να κάνεις πολλά περισσότερα αποτρέποντάς την). Επομένως, το ερώτημα δεν είναι αν μπορείς να βοηθήσεις, αλλά αν θα το κάνεις.
Εγγράψου στην ΕΔΝΥ (αν αναρωτιέσαι «πότε», η απάντηση είναι «τώρα», ώστε να είσαι έτοιμος του χρόνου), στήριξέ μας, έσω έτοιμος…

Φοβάσαι τη φωτιά; Υπό συνθήκες, όχι.

Φοβάσαι να κοιτάξεις στον (εσωτερικό σου) καθρέφτη; Την απάντηση θα δώσεις εσύ και οι πράξεις σου…

Σπύρος Κίνιας
Επικεφαλής Εθελοντής ΕΔΝΥ